Hoefbevangenheid bij paarden

Een veel besproken onderwerp bij paardeneigenaren is hoefbevangenheid. Vooral nu in het voorjaar met het mooie groene gras. De winter is achter ons en wat zien we toch graag weer vrolijke en grazende paarden in de wei. Eerlijk is eerlijk, als ik langs een weiland met paarden loop en ik zie ze heerlijk grazen in het zonnetje met zingende vogels op de achtergrond, geniet ik ook intens van dat mooie plaatje.

Maar helaas heeft dat mooie plaatje ook een keerzijde en is gras niet voor alle paarden geschikt. Voor sommige paarden zelfs helemaal nooit. Zelf zet ik mijn IJslanders deze weken maar beperkt op het gras en daarmee bedoel ik een half uur tot maximaal 1 uur. En ze krijgen ook een graasmasker op!!

In deze blog vertel ik je o.a. meer over wat hoefbevangenheid eigenlijk is, waardoor het ontstaat en welke maatregelen jij als eigenaar kunt nemen om het te voorkomen. Of als je paard helaas toch hoefbevangen is geworden, wat je kunt doen om hem zoveel mogelijk te helpen en te ondersteunen.

Wat is hoefbevangenheid?
Bij hoefbevangenheid (we zeggen ook vaak ‘bevangen’) is er sprake van ontsteking en zwelling van de weefsels in de hoef van het paard. Meer specifiek zijn het de lamellen, die de verbinding vormen tussen de hoefwand en het hoefbeen, die ontstoken en beschadigd raken. Deze lamellen spelen een belangrijke rol bij het ondersteunen van het gewicht van het paard en het absorberen van schokken tijdens het bewegen.

Bij een normale gezonde hoef passen de lamellen mooi strak in elkaar, waardoor er een sterke verbinding tussen de hoefwand en het hoefbeen ontstaat. Bij hoefbevangenheid raken de lamellen ontstoken en kunnen ze uitzetten en losraken, waardoor de verbinding tussen de hoefwand en het hoefbeen wordt verzwakt. Hierdoor kan het hoefbeen gaan kantelen en/of zakken, wat leidt tot hevige pijn en kreupelheid bij het paard.

Daarnaast kan de ontsteking ook andere delen van de hoef aantasten, zoals het straalbeen, de zool en de kroonrand. Dit kan leiden tot extra pijn en ontsteking, en in sommige gevallen kan er ook permanent hoefbeschadiging optreden.

Hoefbevangenheid kan zowel chronisch als acuut zijn en kan zelfs leiden tot permanente schade aan de hoef. Een serieus probleem dus als jouw paard bevangen is!!.

Wat zijn de meest voorkomende oorzaken van hoefbevangenheid?
De meest besproken en ook voorkomende oorzaak is het verse (voorjaars)gras. Maar er zijn meerdere oorzaken die ervoor kunnen zorgen dat het paard hoefbevangen raakt. Veel mensen weten dat niet en daarom zet ik ze hieronder op een rijtje:

- Overmatige inname van suikerrijk voedsel, zoals gras, granen of voedingsmiddelen met veel suiker en zetmeel.
- Paarden die te dik zijn, obesitas.
- Een plotselinge verandering in dieet of voeding (kan dus ook gewoon wisseling zijn van voermerk). Let bij het kopen van voer op het totale suiker en zetmeel gehalte en houd dit zo laag mogelijk, liefst onder de 10% totaal.
- Infecties, zoals luchtweginfecties, koliek of diarree.
- Stress, denk aan verhuizing, ziekte, overlijden van een maatje etc.
- Het staan op een harde ondergrond voor langere tijd.
- Te weinig beweging en dus te weinig doorbloeding in de voeten.
- Kou en nattigheid of een bevroren ondergrond zorgt ook voor een verminderde doorbloeding. Dit is dan een winterbevangenheid.

Terugkomend op het gras, niet alleen het rijke voorjaarsgras is een boosdoener voor hoevenbevangenheid. Vaak is überhaupt gras, en vooral het korte gras, een probleem. Kort gras is druk bezig met groeien en hiervoor is fructaan nodig. In hoog en doorgeschoten oud gras zit over het algemeen veel minder suikers. Desalniettemin betekent dat niet dat dat gras daarom geen gevaar vormt… Let ook goed op de weersomstandigheden, zonnig weer na regen zorgt ervoor dat het gras graag wil groeien dus dan zitten er meer suikers in. Ook ’s ochtends vroeg zit er hierdoor meer suiker in het gras, vooral als het in de nacht nog wat koud was. Op een bewolkte dag zit er over het algemeen wat minder suiker in het gras. Maar dit is allemaal relatief, het heeft ook te maken met jouw weiland en het type gras wat daarop staat en wat voor bodem heeft je weiland. Op zandgrond zit er over algemeen minder suiker in het gras dan in gras op kleigrond of veengrond. Er spelen dus heel veel factoren mee hoe gevaarlijk jouw gras is. Kijk hier dus goed naar en laat je hoefbevangen gevoelige paard niet te lang grazen!!

Welke symptomen zie je vaak?
De symptomen van hoefbevangen paarden kunnen variëren van mild tot ernstig. Elk paard reageert anders en laat het ook in meer of mindere mate zien. De meeste symptomen zijn;

- Pijn en gevoeligheid in de hoeven.
- Warme hoeven.
- Kreupelheid, vooral op harde oppervlakken.
- Veranderingen in de vorm van de hoef, zoals een verhoogde hoek of uitstulpingen in de hoefwand.
- Verminderde eetlust of weigering om te eten.
- Koorts.
- Zwelling van de hoeven.

Het is dus belangrijk om te weten hoe de hoeven van jouw paard in normale omstandigheden zijn. Loopt het altijd al wat gevoelig op harde ondergrond of steentjes, wil dat niet zeggen dat hij dan hoefbevangen is. Wel kan het betekenen dat zijn zool dunner is en/of in het verleden al eens bevangen is geweest. Observeer je paard daarom het hele jaar rond.

Wat kan jij als paardeneigenaar doen om het (zoveel mogelijk) te voorkomen?
Als paardeneigenaar is het belangrijk om op de hoogte te zijn van de mogelijke hierboven symptomen van hoefbevangenheid en om de voeding van je paard te controleren, vooral in het voorjaar wanneer het gras begint te groeien. Hier zijn enkele tips om hoefbevangenheid te voorkomen:

1. Beperk de inname van suikerrijk voedsel, vooral in het voorjaar wanneer het gras begint te groeien. Laat je paard niet onbeperkt grazen op rijk gras en houd hem op een droge wei. Bouw het langzaam op en gebruik desnoods een graasmasker.
2. Weeg het voedsel van je paard af en houd het dieet consistent.
3. Voer geen granen of andere voedingsmiddelen met veel suiker.
4. Zorg voor voldoende beweging, vooral voor paarden die veel op stal staan.
5. Zorg ervoor dat je paard niet te dik wordt.
6. Laat regelmatig een bekapper naar de hoeven van je paard kijken. In de zomer groeien de voeten sneller dan in de winter, dus in de zomer zal de bekapper wat vaker moeten komen.
7. Ondersteun je paard met producten vanuit binnenuit. Denk aan kruiden, Glucobalance en Podo druppels.
8. Ook hoefschoenen kunnen ervoor zorgen dat de druk op de hoeven minder en meer verdeeld wordt.

Het ene paard is ook gevoeliger voor bevangenheid dan het andere. Ook bepaalde rassen zijn sneller gevoeliger voor hoefbevangenheid. Denk aan de sobere rassen zoals Haflingers, Shetlanders, Tinkers, Trekpaarden en IJlanders.

Wat moet je doen als (je vermoed dat) jouw paard hoefbevangen is?
Helaas kan het toch voorkomen dat je paard bevangen wordt, ondanks alle maatregelen die je genomen hebt. Als je vermoedt dat je paard toch hoefbevangen is geworden, neem dan allereerst direct contact op met je dierenarts. Hoefbevangenheid is een ernstige aandoening die onmiddellijke medische behandeling vereist om permanente schade aan de hoeven te voorkomen. De dierenarts zal waarschijnlijk een klinisch onderzoek uitvoeren en eventueel een röntgenfoto maken van de hoeven van je paard om de mate van ontsteking en eventuele schade aan de hoef te bepalen. Afhankelijk van de ernst van de aandoening, kan de dierenarts medicatie voorschrijven om de pijn en ontsteking te verminderen, zoals ontstekingsremmers en pijnstillers.

In sommige gevallen kan het nodig zijn om de voeding van het paard drastisch te veranderen of zelfs tijdelijk te stoppen met grazen. De dierenarts kan ook een hoefschoen of een verband voorschrijven om de druk op de hoeven te verminderen en het genezingsproces te bevorderen.

Conclusie
Hoefbevangenheid is dus een zeer ernstige aandoening die voorkomen kan worden door het weideseizoen langzaam op te bouwen, je paard te ondersteunen van binnenuit, je paard goed in de gaten te houden en voldoende beweging te geven. Als je vermoedt dat je paard hoefbevangen is, neem dan onmiddellijk contact op met je dierenarts. Een vroege diagnose en juiste behandeling én maatregelen kunnen de kans op permanente schade aan de hoeven verminderen en je paard weer op weg helpen naar een gezond en pijnvrij leven.

Houd er wel rekening mee dat een paard wat eens bevangen is geweest altijd gevoeliger zal zijn om opnieuw bevangen te worden.

Wil je echt alles weten over hoefbevangenheid? Bestel dan het boek "Hoefbevangenheid: Begrijpen, genezen, voorkomen" geschreven door Remco Sikkel. Bestel hem hier (er is ook een antwoordenboek met meer dan 200 vragen en antwoorden).

De kruiden Jeukmix, Phytonics Glucobalance, Puur Trauma en Podo zijn deze maand bij Paardenluxes in de aanbieding. Klik hier om ze te bestellen.

Wil je meer weten over hoefschoenen? Lees dan mijn blog “Wanneer en waarom kiezen voor hoefschoenen?”